بررسی کمّی و کیفی اسانس گونه‌های مختلف مرزه (Satureja spp.) کشت شده در استان یزد

Authors

  • سید رضا طبایی عقدایی استاد، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
  • عباس زارع زاده مربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران
  • علی میرحسینی مربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران
  • فاطمه سفیدکن استاد، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
  • محمدرضا عرب زاده کارشناس پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران
  • محمدرضا میرجلیلی کارشناس پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران
Abstract:

تعدادی از گونه‌های مرزه (Satureja spp.) با دارا بودن ترکیب‌های باارزشی همانند تیمول و کارواکرول از جایگاه ویژه‌ای در صنایع دارویی، بهداشتی، آرایشی برخوردار می‌باشند. هدف از اجرای این تحقیق، بررسی کمّیت و کیفیت روغن اسانسی اکسشن‌های مختلف گونه‌های مرزه در حالت زراعی بود. ابتدا بذر 35 اکسشن‌ از 10 گونه مختلف مرزه از رویشگاه‌های طبیعی کشور جمع‌آوری شده و پس از نشاء در گلخانه مزرعه تحقیقات گیاهان دارویی استان یزد واقع در گردفرامرز شاهدیه یزد، در قالب طرح بلوک کامل تصادفی، در سه تکرار کشت شدند. سرشاخه‌های گلدار آنها، طی چهار سال متوالی پس از کشت جمع‌آوری و خشک کردن در سایه به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری انجام شد. پس از تعیین بازده اسانس بر اساس وزن خشک گیاه، اسانس به‌وسیله کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی تجزیه و شناسایی اسانس‌ها انجام شد. نتایج تجزیه واریانس میزان تولید وزن تر و وزن خشک اندام‌های هوایی، وزن خشک برگ، وزن خشک شاخه‌ها، بازده اسانس و میزان تولید اسانس در هکتار در سال‌های 1390، 1391 و 1392 در سطح 1% معنی‌دار بود. مقایسه میانگین‌ها توسط آزمون دانکن در سطح احتمال 5% انجام شد. از بین ترکیب‌های شیمیایی موجود در اکسشن‌های مختلف 4 ترکیب پارا-سیمن، گاما-ترپینن، تیمول و کارواکرول با درصد بالا در طی چهار سال مورد مقایسه و بررسی قرار گرفتند. همچنین ترکیب‌های آلفا-توژان، آلفا-پینن، بتا-پینن، آلفا-ترپینن، ترانس کاریوفیلن، ترپینئول، اسپاتولنئول و کاریوفیلن اکساید در برخی از اکسشن‌ها درصد بالایی را به خود اختصاص دادند. به‌طور کلی با در نظر گرفتن بازده، میزان تولید و ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس، اکسشن‌های 15 (S. rechingeri) با منشأ استان ایلام با میانگین 5.8% اسانس و میزان تولید 113.9 کیلوگرم اسانس در هکتار و 64% کارواکرول و 2/12% تیمول، اکسشن 107 (S. spicigera) با منشأ استان گیلان با میانگین 2.4% اسانس و میزان 75.5 کیلوگرم اسانس در هکتار و 43.4% تیمول و 9.2% کارواکرول، اکسشن 24 (S. rechingeri) با منشأ استان ایلام با میانگین 4.2% اسانس و میزان تولید 63.8 کیلوگرم اسانس در هکتار و 75.4% کارواکرول و 6.2% تیمول و اکسشن SKM (S. bachtiarica) با منشأ استان یزد با 6/2%‌ اسانس و میزان تولید 51.9 کیلوگرم اسانس در هکتار و 66% کارواکرول و 0.5% تیمول به‌ترتیب به‌عنوان اکسشن‌های برتر معرفی می‌شوند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

استخراج و تجزیه کمّی و کیفی اسانس گونه‌های مختلف آویشن (Thymus spp) کشت شده در یزد

اسانس آویشن (Thymus spp) با دارا بودن ترکیب‌های باارزشی همانند تیمول و کارواکرول از جایگاه ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. در این تحقیق سرشاخه‌های گلدار اکسشن‌های گونه‌های مختلف آویشن کشت شده در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی استان یزد واقع در گردفرامرز شهر شاهدیه، برداشت و پس از خشک کردن در سایه به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. بازدهی اسانس براساس وزن خشک گیاه تعیین شد و بعد به‌وسیله کروماتوگرافی گا...

full text

بررسی تغییرات کمی و کیفی اسانس مرزه (Satureja hortensis L.) در طی تنش خشکی در مزرعه

به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر تولید کمی و کیفی اسانس و ترکیبهای عمدة موجود در گیاه Satureja hortensis L. ,گیاه فوق تحت تیمارهای مختلف تنش خشکی قرار گرفت. تیمارها برحسب مقادیر ظرفیت زراعی بدست آمده و برحسب اعمال تیمارهای تنش که عبارت بودند از آبیاری در حد ظرفیت زراعی در طی دوره رویشی (C F), تنش ملایم (LS = 2.3 ظرفیت زراعی) در دو مرحله دوره رویشی و در زمان گلدهی و تنش شدید (HS = 1.3 ظرفیت زراع...

full text

بررسی تنوع در عملکرد و اجزا عملکرد و سازگاری گونه مختلف مرزه (Satureja spp) در استان یزد

جنس Satureja متعلق به خانواده Lamiaceae بوده و گونه‏های مختلف از آن در سراسر جهان یافت می‌شود. در ایران گونه‏های یکساله و چندساله این گیاه دارویی یه صورت خودرو رویش دارند که از میان آنها 9 گونه انحصاری کشور ما هستند. در این تحقیق، مرزه‏های چندساله ایران در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی استان یزد در سال‏های 1392- 1388 مورد ارزیابی قرار گرفتند. اکسشن‌های برخی گونه‌های جنس Satureja در قالب طرح بلو...

full text

مقایسه کمی و کیفی اسانس مرزه خوزستانی (Satureja khuzistanica Jamzad) در رویشگاههای مختلف غرب و جنوب غرب ایران

فعالیت‌های زیستی و کاربرد اسانس‌ها در صنایع مختلف به ترکیبات سازنده آن‌ها بستگی دارد که تحت تاثیر عوامل متعددی قرار می‌گیرد. کمیت و کیفیت اسانس تحت تاثیر رویشگاه نیز قرار می‌گیرد. مرزه خوزستانی متعلق به تیره نعناعیان و یکی از گیاهان بومی ایران است که به طور گسترده در جنوب ایران پراکنش دارد. در این پژوهش اسانس حاصل از این گیاه در مرحله گلدهی کامل در سه رویشگاه مختلف واقع در استان‌های غرب و جنوب...

full text

بررسی عملکرد کمی و اسانس مرزه سهندی . bornm satureja sahendica در شرایط کشت شده

آزمایش مزرعه ای به منظور تعیین عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی مرزه سهندی (bormn. satureja sahendica) در سال زراعی 87- 1386در ایستگاه کشاورزی اسماعیل آباد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین به اجرا در آمد. صفات مورد بررسی شامل تعداد شاخه در بوته، ارتفاع بوته، محیط بوته، وزن تر، وزن خشک(برگ و ساقه و سرشاخه گلدار )، تعداد بذر در بوته، وزن بذر، وزن هزار دانه اندازه گیری بودند. بعد از هر ...

بررسی تنوع در عملکرد و اجزا عملکرد و سازگاری گونه مختلف مرزه (satureja spp) در استان یزد

جنس satureja متعلق به خانواده lamiaceae بوده و گونه‏های مختلف از آن در سراسر جهان یافت می شود. در ایران گونه‏های یکساله و چندساله این گیاه دارویی یه صورت خودرو رویش دارند که از میان آنها 9 گونه انحصاری کشور ما هستند. در این تحقیق، مرزه‏های چندساله ایران در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی استان یزد در سال‏های 1392- 1388 مورد ارزیابی قرار گرفتند. اکسشن های برخی گونه های جنس satureja در قالب طرح بلو...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 33  issue 3

pages  509- 534

publication date 2017-07-23

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023